Księgi wieczyste służą rejestracji informacji dotyczących nieruchomości i mają na celu ustalenie ich stanu prawnego, co jest istotne dla bezpiecznych transakcji nieruchomościami oraz jako zabezpieczenie kredytów hipotecznych.

Księga wieczysta składa się z czterech sekcji, z każdą związaną z określoną nieruchomością:

• Sekcja I zawiera dane dotyczące identyfikacji nieruchomości oraz spis praw związanych z własnością, które opierają się na informacjach z Państwowej Ewidencji Gruntów i Budynków.
• Sekcja II obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego.
• Sekcja III służy do rejestracji ograniczonych praw rzeczowych z wyjątkiem hipoteki.
• Sekcja IV jest przeznaczona dla wpisów hipotecznych.

Zawartość księgi wieczystej dla nieruchomości jest często zmieniana, zwłaszcza w przypadku podziałów, scalenia, sprzedaży lub ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych, w tym hipoteki.

Zmiany w księdze wieczystej wynikają z wniosków o wpis złożonych w sądzie wieczystoksięgowym. Te wnioski obejmują również założenie nowej księgi wieczystej. Składanie takich wniosków może być inicjowane przez właściciela nieruchomości, użytkownika wieczystego, osobę, na rzecz której ma być dokonany wpis, lub wierzyciela, jeśli ma on odpowiednie uprawnienia do wpisu w księdze wieczystej. W przypadku obciążeń ustawowych, wniosek może być składany przez właściwy organ (notariusza, komornika, syndyka masy upadłościowej, naczelnika urzędu skarbowego jako organ egzekucyjny).

Wnioski o wpis do księgi wieczystej muszą być złożone w Sądzie Rejonowym, wydziale wieczystoksięgowym, na oficjalnym formularzu KW-WPIS. Warto zaznaczyć, że konieczność użycia tego formularza nie dotyczy wniosków sporządzonych przez notariuszy i zawartych w akcie notarialnym.

Formularz KW-WPIS można pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości lub w Sądzie Rejonowym w wydziale wieczystoksięgowym. Każdy poprawnie złożony wniosek musi być opłacony. Wniosek złożony w prawidłowy sposób nie może być wycofany przez wnioskodawcę.

Niedopuszczalność cofnięcia wniosku o wpis w księdze wieczystej

Zgodnie z Art. 626(5) Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego:

„Jeżeli z treści wniosku i dołączonych dokumentów wynika, że nastąpiła zmiana prawa własności, cofnięcie wniosku o wpis tego prawa jest niedopuszczalne.”

Kiedy wniosek o wpis w księdze wieczystej może być cofnięty?

W polskim prawie, nie jest dozwolone wycofywanie wniosku, jeśli z jego treści oraz dołączonych dokumentów wynika, że doszło do zmiany prawa własności, zgodnie z przepisem zawartym w Art. 626(5) Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Ten przepis wynika z Art. 35 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który nakłada na właściciela obowiązek złożenia wniosku o ujawnienie swojego prawa od momentu jego powstania.

Podobnie, nie jest dozwolone wycofanie wniosku, jeśli sąd uznaje, że okoliczności sprawy sugerują, że czynności wymienione w wniosku są sprzeczne z prawem lub zasadami społecznego współżycia lub dążą do obejścia prawa, zgodnie z Art. 13 § 2 k.p.c. w połączeniu z Art. 203 § 4 k.p.c.

W innych przypadkach, które dotyczą wycofywania wniosku, stosuje się ogólne przepisy, zgodnie z którymi wniosek o wpis do księgi wieczystej może być wycofany aż do momentu wpisu tego wniosku do księgi wieczystej.

W przypadku wycofania wniosku po dokonaniu wpisu, na przykład hipoteki, powinno się to traktować jako nowy wniosek o wykreślenie, na przykład hipoteki.

Zgodnie z Art. 512 § 1 k.p.c., wycofanie wniosku po rozpoczęciu posiedzenia lub po złożeniu oświadczenia na piśmie przez któregokolwiek z uczestników jest skuteczne tylko wtedy, gdy pozostali uczestnicy nie zgłoszą sprzeciwu w określonym przez sąd terminie. Ten przepis jest ogólny i odnosi się do wszystkich procedur nieprocesowych, w tym postępowania wieczystoksięgowego.

Wycofanie wniosku przed rozpoczęciem posiedzenia lub przed złożeniem oświadczenia na piśmie przez któregokolwiek z uczestników może być skutecznie dokonane bez konieczności uzyskania zgody innych uczestników, o ile żaden z uczestników nie złoży pisemnego sprzeciwu.

W praktyce, aby wycofać wniosek, uprawniona osoba (właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której ma być dokonany wpis, lub wierzyciel, jeśli ma odpowiednie uprawnienia do wpisu w księdze wieczystej) musi złożyć stosowne pismo procesowe w sądzie rejonowym, zawierające oświadczenie o rozpoczęciu procedury wieczystoksięgowej.

Pismo złożone przez wnioskodawcę musi spełniać wymogi określone w Art. 126 i 128 k.p.c. W tym piśmie wnioskodawca powinien wyraźnie wskazać powód wycofania wniosku, aby przekonać sąd o uzasadnieniu takiej decyzji. Brak uzasadnienia w piśmie o wycofaniu wniosku nie stanowi podstawy dla sądu do wycofania wniosku, ale brak takiego uzasadnienia pozbawia wnioskodawcę możliwości przekonania sądu o słuszności wycofania wniosku (zgodnie z Art. 203 § 4 w połączeniu z Art. 13 § 2 k.p.c.).

Wniosek złożony jest również analizowany pod kątem formalnym. Jeśli wniosek zawiera wady formalne, konieczne jest ich usunięcie przez wnioskodawcę. Nieusunięcie wad formalnych skutkuje zwrotem pisma procesowego bez rozpatrzenia. W przypadku, gdy wniosek obejmuje wniosek o ujawnienie prawa własności, prowadzi to do wycofania wniosku. W przypadku, gdy postępowanie nie obejmuje wniosku o ujawnienie prawa własności, rozpoczyna się procedura wycofania wniosku.

Cofnięcie wniosku o wpis w księdze wieczystej a zwrot opłaty

Przepisy dotyczące zwrotu opłaty za wniosek o wpis do księgi wieczystej są uregulowane w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z treścią Art. 79 tej ustawy, sąd zobowiązany jest do zwrotu stronom:

1. całej opłaty, jeśli wniosek został odrzucony lub wycofany przed wysłaniem kopii wniosku do innych stron lub, w przypadku braku innych stron, przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia.
2. połowy opłaty, jeżeli wniosek został wycofany przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana.

Należy zaznaczyć, że kwota zwrotu jest pomniejszana o opłatę minimalną. Ponadto, prawo strony do żądania zwrotu opłaty sądowej wygasa po upływie trzech lat od dnia powstania roszczenia.

Podstawy prawne:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego.
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Źródła:

• Piotr Matysiak, „Wniosek o wpis w księdze wieczystej”, Rejent, rok 18, nr 7-8 (207-208), lipiec-sierpień 2008 r.
• Izabela Heropolitańska, sędzia Katarzyna Hryćków-Mycka, r.pr. Paweł Kuglarz, dr Agnieszka Tułodziecka, „Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz”, 2019 r.