Czym jest stagflacja?

Stagflacja to termin określający cykl gospodarczy, który charakteryzuje się wyjątkowo wolnym wzrostem gospodarczym oraz wysokim poziomem bezrobocia. To zjawisko towarzyszące inflacji, które eksperci ekonomii uznają za niezwykle trudne do kontrolowania, ponieważ próba korekty jednego z czynników może skutkować zaostrzeniem pozostałych.

Interesujące jest to, że stagflację kiedyś uważano za niemożliwą. Jednak pojawiła się ona wielokrotnie na rynkach, nawet w krajach wysoko rozwiniętych, szczególnie po kryzysie naftowym w latach 70.

Termin „stagflacja” po raz pierwszy pojawił się w 1965 roku, gdy brytyjski polityk Iain Macleod użył go podczas przemówienia przed Izbą Gmin podczas napięć gospodarczych w Wielkiej Brytanii. Polityk połączył w nim efekty inflacji i stagnacji.

W latach 70. termin „stagflacja” ponownie zyskał na popularności, szczególnie w okresie kryzysu naftowego w Stanach Zjednoczonych. W tym czasie stagflacja przyczyniła się do ujemnego wzrostu PKB przez pięć kolejnych kwartałów.

Skutki stagflacji można obserwować za pomocą indeksu nieszczęścia, który jest sumą stopy inflacji i stopy bezrobocia. Jest to narzędzie, które śledzi realne skutki stagflacji dla różnych krajów.

Jak działa stagflacja?

Stagflację kształtują trzy główne czynniki ekonomiczne: stagnacja, wysoka inflacja oraz zwiększone bezrobocie, co już wcześniej zaznaczyliśmy. W warunkach stagnacji powolny wzrost gospodarczy prowadzi do wzrostu bezrobocia, gdy duża liczba osób poszukuje pracy, co z kolei skutkuje spadkiem płac. Dodatkowo inflacja, powodująca wzrost cen na rynku, zmniejsza siłę nabywczą konsumentów.

W okresie stagflacji inwestorzy również doświadczają strat. Dlaczego? Ponieważ akcje i obligacje notują słabe wyniki. Brak wzrostu gospodarczego negatywnie wpływa na wartość akcji, a wysoka inflacja oddziałuje na obligacje.

Jakie są przyczyny stagflacji?

Analizując ten problem, przedstawiamy różne perspektywy, ponieważ w ekonomii każdy ekonomista ma własne zdanie. Brak jednomyślności w ich poglądach jest powszechny. Niemniej jednak, na przestrzeni lat wysunęli oni kilka najbardziej prawdopodobnych argumentów.

Pierwsza perspektywa sugeruje, że stagflację mogą wywoływać skoki cen ropy naftowej, co szczególnie było widoczne na amerykańskim rynku. Nagły wzrost kosztów ropy naftowej w USA ogranicza zdolności produkcyjne gospodarki. Przykładem jest kryzys naftowy z lat 70. Jak doszło do tego? W 1973 roku Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) nałożyła embargo na kraje zachodnie, co spowodowało gwałtowny wzrost cen ropy naftowej na całym świecie. To z kolei podniosło koszty produkcji i wpłynęło na wzrost bezrobocia. Ten łańcuch przyczynowo-skutkowy, związany z podwyżkami kosztów transportu, produkcji i dostarczania produktów do sklepów, doprowadził do wzrostu cen nawet w sytuacji utraty miejsc pracy przez ludzi.

Druga perspektywa wskazuje na nieefektywną politykę gospodarczą jako źródło stagflacji. Według tej teorii połączenie stagflacji i inflacji wynika z prowadzenia nieskutecznej polityki gospodarczej, która obejmuje surowe i często irracjonalne regulacje rynków, towarów i zatrudnienia w warunkach inflacji.

Trzecia perspektywa kładzie nacisk na czynniki monetarne. Brak oparcia waluty w towarach prowadzi do ograniczeń w ekspansji monetarnej i dewaluacji walut.

Aby osiągnąć pełny konsensus w kwestii pojęcia stagflacji, ekonomiści musieliby ponownie zdefiniować termin inflacji, zwłaszcza biorąc pod uwagę nowoczesne systemy walutowe i finansowe. W praktyce, ekonomiści i politycy zakładają, że ceny i tak będą rosły, skupiając się raczej na przyspieszeniu/spowolnieniu inflacji niż na samym jej istnieniu.

Jak przeciwdziałać stagflacji?

I tutaj również nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jednak ekonomiści zgadzają się co do jednej kwestii – w takiej sytuacji konieczne jest zwiększenie produktywności gospodarczej na tyle, aby osiągnąć wyższy wzrost gospodarczy bez jednoczesnego wzrostu inflacji. Takie działania pozwalają jednocześnie na zacieśnienie polityki pieniężnej i ograniczenie inflacyjnego składnika stagflacji.

Niestety, wdrożenie powyższych działań w praktyce może być trudniejsze niż ich wyznaczenie.

Podsumowanie

Stagflacja jest rezultatem kilku innych czynników ekonomicznych, niemniej jednak, nie istnieje na nią jednoznaczne rozwiązanie, a jej przyczyny są złożone.

Na poziomie makroekonomicznym ekonomiści mogą jedynie zalecać decydentom podejmowanie skutecznych i rozsądnych działań antystagflacyjnych. W walce z stagflacją również pomocna jest polityka, która ma na celu pobudzanie wzrostu gospodarczego i zwiększanie produktywności.